Το πρωΐ της 7ης Μαΐου, η εμπροσθοφυλακή του Ετέμ Πασά, συνοδευομένη από ατάκτους Τουρκαλβανούς πλιατσικολόγους, έφθασε στα αντερείσματα της Παλιοκούλιας, Καμηλόβρυσης και Ταράτσας έξω από τη Λαμία. Οι Έλληνες θα προσπαθήσουν να οργανώσουν πρόχειρη αντίσταση στις Θερμοπύλες και στα Δύο Βουνά.
Ασθενής οπισθοφυλακή τριών ευζωνικών ταγμάτων κάλυπτε την υποχώρηση. Το χωριό Μπεκή (σήμερα Σταυρός) υπεράσπιζε το 2ο Τάγμα Ευζώνων της 1ης Μεραρχίας. Τοποθετήθηκε στις τοποθεσίες Βλησίδια, Πυργάκια και μέχρι τον Αϊ-Λιά Μπεκής «ίνα μη ο εχθρός υπερφαλαγγίση και κυκλώση τα εν Λεκάνη της Ταράτσης υπάρχοντα δια την άμυναν στρατεύματα…8-5-1897» [*]. Τα τάγματα αυτά μειωμένα σε δύναμη, σχηματίσθηκαν κατά προτίμηση από Ρουμελιώτες αξιωματικούς και ευζώνους, με τη συμμετοχή εθελοντών και από άλλες περιοχές. Οι ελληνικές δυνάμεις οργανώθηκαν πρόχειρα και συγκρούσθηκαν με τις προφυλακές των Οθωμανών και τους λαφυραγωγούς. Προσπάθησαν να ανακόψουν την προέλαση των Οθωμανών, που προσέβλεπαν στη Λαμία με φονικό μίσος και αρπακτική βουλιμία. Το μνημείο στην Καμηλόβρυση με τα ονόματα των πεσόντων (1 αξιωματικός, 4 υπαξιωματικοί και 15 οπλίτες) φανερώνουν την απέλπιδα αυτή προσπάθεια.
Η πτώση της Λαμίας ήταν αναμενομένη. Οι Λαμιώτες και οι κάτοικοι των γύρω χωριών, εγκαταλείπουν τα σπίτια τους. Καταφεύγουν πρόσφυγες, άλλοι στις πλαγιές και χαράδρες του Καλλιδρόμου και άλλοι δυτικότερα στα ορεινά της Οίτης.
Όπως είναι γνωστό, με τη μεσολάβηση του Τσάρου της Ρωσίας Νικολάου Β΄, συγγενή από τη μητέρα του με τον βασιλιά Γεώργιο Β΄ της Ελλάδας, ο Σουλτάνος Abdul Hamit II δέχτηκε ανακωχή.
Πριν γίνει όμως αυτό γνωστό, πραγματοποιήθηκε μια πράξη που έσωσε τη Λαμία: μία άμαξα με λευκή σημαίαπέρασε μέσα από τις οθωμανικές γραμμές. Κάτω από πυκνούς πυροβολισμούς έφτασε στο στρατηγείο του Οθωμανού αρχηγού της εμπροσθοφυλακής Σεϊφουλάχ Πασα. Μετέφερε το Νομάρχη Φθιωτιδοφωκίδος Κωνσταντίνο Έσλιν, συνοδευόμενο από τον λοχαγό Γεώργιο Χατζηανέστη (μετέπειτα τελευταίο τραγικό αρχιστράτηγο της Μικρασιατικής Εκστρατείας, εκτελεσθέντα στο Γουδί το 1922) και τον Στυλιδιώτη υπαξιωματικό Γ. Παπαμιχαήλ. Έδειξε ανεπίσημο τηλεγράφημα για ανακωχή διασπείροντας τη φήμη ότι έληξε ο πόλεμος. Αυτό επέφερε την ύφεση των στρατιωτικών κινήσεων. Πραγματικά λίγες ώρες αργότερα αναγγέλθηκε η σύναψη ανακωχής. Έτσι η κίνηση του Κωνσταντίνου Έσλιν πρόλαβε τη διαρπαγή της Λαμίας.
Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Σουλτάνος Abdul Hamit II, προβλέποντας την ανακωχή, είχε δώσει εντολή στο αρχιστράτηγο Ετέμ Πασά να καταλάβει όσο το δυνατόν περισσότερα εδάφη νότια των παλαιών συνόρων του 1831, τα οποία βρισκόταν επί της Όθρυος. Μεταξύ αυτών περιλαμβανόταν και ηπαραμεθόρια πόλη της Λαμίας, όπου -πριν το 1881- λειτουργούσε Προξενείο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
[*] Έκθεσις διοικητού 1ης Μεραρχίας υποστρατήγου Νικ. Μακρή
Ο Λοχαγός Τσαλτάκης και οι λοιποί πεσόντες της Καμηλόβρυσης
Στο δρόμο Λαμίας – Δομοκού, στο ύψος της Καμηλόβρυσης, υπάρχει ένα εγκαταλειμμένο μνημείο που πάνω στην πλάκα γράφει:
1897
Τσαλτάκης Αθανάσιος Λοχαγός
Αναγνωστίδης Λοχίας
Καβαλάρης Κωνσταντίνος Στρατιώτης
Κόκκινος Ιωάννης Στρατιώτης
Δεξιά, δίπλα από την κεντρική μαρμάρινη πλάκα υπάρχει μια μικρότερη που δεν φαίνεται από τον δρόμο αλλά για να τη δεις πρέπει να μπεις μέσα στο μνημείο. Η μικρή μαρμάρινη πλάκα αναγράφει όλα τα ονόματα των ηρωικά πεσόντων στρατιωτών.
Ονόματα φονευθέντων
Εις Καμηλόβρυση Ταράτσης
1897
Λοχαγός Τσαλτάκης Αθανάσιος
Λοχίας Αναγνωστίδης Μ
Κόκκινος Δ
Δεκαν. Γεωργιάδης Δ
Δουζένης Κ.
Στρα Σιούτας Σεμ
Δραγουμάνος Δ.
Δελησεκλιόπουλος Σ.
Δρογκάρης Σ
Ηρακλής Γ.
Λεβεντούδης Αν.
Καβαλάρης Κ
Μπιμπίκος Λ
Μπιρμίλης Μ
Μητσογιάνης Χρήστος
Σοφίας ;
Πραστάρας ;
Σβόλος Π.
Δαπάνδης ;
Ν. Σιούτας ανάπηρος πολέμου
Λαμία
Φαίνεται ότι κάποτε στην κεντρική μαρμάρινη πλάκα ήταν αναρτημένα μόνο τέσσερα ονόματα από τους δεκαεννέα αγωνιστές της Καμηλόβρυσης .
Πιθανόν ο ανάπηρος πολέμου Ν. Σιούτας από την Λαμία, ίσως στην μνήμη του Σεμ. Σιούτα που έπεσε αγωνιζόμενος μαζί με τους υπόλοιπους μαχητές, δημιούργησε και την δεύτερη μικρότερη πλάκα αναφέροντας όλους τους αγωνιστές .
Πολλές φορές αναρωτήθηκα ποιος ήταν ο λοχαγός Τσαλτάκης Αθανάσιος, αλλά δεν έβρισκα άκρη, έψαξα στο διαδίκτυο αλλά το μόνο που βρήκα ήταν το στρατόπεδο Αθανασίου Τσαλτάκη στην Λαμία, ώσπου αποφάσισα να απευθυνθώ σε ένα φίλο μου ιστοριοδίφη.
Όταν μου έστειλε τις πληροφορίες για τον Αθανάσιο Τσαλτάκη, κατάλαβα ότι αναφέρονταν σε έναν ήρωα.
Ο Αθανάσιος Τσαλτάκης γεννήθηκε το 1847 στο χωριό Ζώριανος της Φωκίδας.
Φοίτησε στην σχολή Ευελπιδων και βρέθηκε στον ελληνικό στρατό, στον πόλεμο του 1897, με τον βαθμό του λοχαγού. Ενώ το στράτευμα είχε διαλυθεί και οι Τούρκοι προέλαυναν προς την Λαμία σχεδόν ανενόχλητοι, ο Τσαλτάκης με ένα μικρό τμήμα Ρουμελιωτών ευζώνων οχυρώθηκε στα υψώματα της Καμηλόβρυσης και της Ταράτσας, έξω από την Λαμία, στις πλαγιές της Οθρυος. Προσπάθησε να καθυστερήσει την τούρκικη προέλαση, αν και γνώριζε ότι αυτή η απόφαση του ήταν ριψοκίνδυνη και τολμηρή. Στόχος του ήταν η ανασύνταξη των ελληνικών δυνάμεων και η σωτηρία της Λαμίας. Πράγματι, με την αυταπάρνηση και τον ηρωισμό του στρατιωτών, επιβραδύνθηκε κάπως η τούρκικη πορεία και δόθηκε χρόνος στην διπλωματία ώστε να συμφωνηθεί ανακωχή, με αποφασιστική παρέμβαση του τσάρου Νικολάου. Ο Τσαλτάκης όμως στην προσπάθεια αυτή έχασε την ζωή του. Όμως μαζί με άλλους μαχητές κατάφεραν και έσωσαν την Λαμία από την τουρκική κατοχή .
Προς τιμήν του δόθηκε το όνομα του σε ένα στρατόπεδο στην Λαμία και στην μνήμη αυτού και άλλων μαχητών, τελούνται εκδηλώσεις και επιμνημόσυνη δέηση στα κενοτάφια – μνημεία Καμηλόβρυσης και Ταράτσας (Αγία Παρασκευή)
Βιβλιογραφία: Νίκος Δαβανέλλος «Τα πρόσωπα» Λαμία
Δεν ξέρω αν τελούνται εκδηλώσεις ή επιμνημόσυνη δέηση, αλλά ξέρω ότι το μνημείο στην Καμηλόβρυση έχει πέσει στην εγκατάλειψη και την παρακμή. Άβαφτο και γεμάτο χορτάρια, ενώ κάποιος προσπάθησε με μαύρο χρώμα κάποτε να γράψει τα ονόματα των αγωνιστών, αλλά και πάλι έχουν φθαρεί.
Αν προσέξει κάποιος το μνημείο, υπάρχει και ειδικός χώρος για την κατάθεση στεφάνων …
Κάποτε ίσως η τελετή της κατάθεσης στεφάνων για τους πρώτους πεσόντες του πολέμου να ήταν καθιερωμένη, αλλά σήμερα βλέπεις έχουμε χρόνια να χάσουμε ανθρώπους …..
Αναρωτιέμαι από το μνημείο δεν έχει περάσει ποτέ ο δήμαρχος, ο νομάρχης, δημοτικοί υπάλληλοι, στρατιωτικοί διοικητές, δεν το είδε κανένας, δεν ενδιαφέρεται κανένας, δεν έχει κάποιος συνείδηση, τόση αδιαφορία λοιπόν;
Από τις τριακόσιες εξήντα πέντε ήμερες που έχει ο χρόνος, χρειάζονται το πολύ δυο ημέρες να φρεσκαριστεί το μνημείο, άντε άλλη μια ημέρα να αντικαταστήσουν την μικρότερη πλάκα να φαίνεται από τον δρόμο, για να βλέπει ο κόσμος όλους τους αγωνιστές, άντε και είκοσι λεπτά να καθαριστούν όλα τα χόρτα. Δεν θέλει πολλά, λίγο φιλότιμο λίγη όρεξη για δουλειά και αγάπη για την ιστορία του τόπου μας θέλει….
Και αναρωτιέμαι, αν ο Αθανάσιος Τσαλτάκης ήξερε για την κατάντια των απογόνων του, θα ξαναέκανε το ίδιο; Θα θυσίαζε την ζωή του για τα παιδιά του και για τα παιδιά των παιδιών του ;
Γιώργος Καλλίωρας
Μέλος της Πρωτοβουλίας Ενεργών Πολιτών Λαμίας
pepla.gr
Οἱ Φοβερές Σημαῖες, ξεδιπλωθεῖτε στόν Ἀέρα! ΓΑΛΑΝΟΛΕΥΚΟ blog 